Πρόγραμμα Μη Δημόσιας Δασοπονίας

Τα μη δημόσια δάση αποτελούν περίπου το 35% των δασών της χώρας και ανήκουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου. Σε σχέση με τη δημόσια δασοπονία, η μη δημόσια έχει μικρότερη πυκνότητα οδικού δικτύου, οι αναδασώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν είναι ελάχιστες, τα εκτελεσθέντα έργα για τη δασοπροστασία είναι ανεπαρκή και δεν έχουν πραγματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, βελτιώσεις και καλλιέργειες στα δάση.

Τα δάση αυτά από την άποψη σύνθεσης και παραγωγικής ικανότητας δεν υστερούν έναντι των δημοσίων, από άποψη όμως παραγωγής σε δασικά προϊόντα και υπηρεσίες, υπολείπονται εκείνων του δημόσιου δασοπονικού τομέα. Η χαμηλή απόδοσή τους οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι δεν γίνονται ιδιωτικές  επενδύσεις λόγω της χαμηλής, μακρόχρονης και συνεπώς αβέβαιης απόδοσής τους και σε μερικά άλλα προβλήματα, που αναφέρονται στο μικρό μέγεθος των δασικών ιδιοκτησιών, στην πρεμνοφυή κυρίως μορφή τους κ.λπ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία για την ελληνική δασοπονία (Κριτήρια και Δείκτες Αειφορικής Διαχείρισης των Δασών της Ελλάδας, 2000) η ετησίως απολαμβανόμενη ποσότητα ξύλου από τα δάση της χώρας υπολείπεται σημαντικά της καθαρής ετήσιας προσαύξησής τους. Η ποιότητα του παραγόμενου σήμερα ξύλου δεν είναι η καλύτερη δυνατή εξαιτίας των επιδράσεων που δέχτηκε το ξυλώδες κεφάλαιο των ελληνικών δασών από τη βοσκή, τις πυρκαγιές, τις λαθροϋλοτομίες και τέλος, της κατά κανόνα χαμηλής παραγωγικότητας των δασικών εδαφών της Ελλάδας.

Σκοπός του συγκεκριμένου μέτρου είναι η στήριξη των ιδιοκτητών δασών και δασικών εκτάσεων, προκειμένου να εφαρμόσουν μία πολυλειτουργική δασική πολιτική, η οποία επικεντρώνεται μεν στη βελτίωση των οικονομικών δεικτών και της ανταγωνιστικότητας, αλλά συγχρόνως διατηρεί τη βιοποικιλότητα και ακολουθεί τις δεσμεύσεις της αειφορικής διαχείρισης.

Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι του μέτρου είναι:

• Η βελτίωση της οικολογικής και οικονομικής αξίας των δασών και δασικών εκτάσεων με την ποιοτική αναβάθμισή τους, με τη λήψη κατάλληλων διαχειριστικών μέτρων. 
• Η δημιουργία έργων υποδομής για τη βελτίωση της προσβασιμότητας των δασών με πολλαπλά οφέλη (οικονομικά, προστατευτικά). 
• Η ανάγκη προστασίας τους από φυσικές και άλλες καταστροφές που υποβαθμίζουν την αξία τους. 

Συγκεκριμένα, τα μη δημόσια δάση της Βόρειας Εύβοιας καλύπτουν –λόγω ιστορικών συνθηκών (τρόπος και χρόνος απελευθέρωσής της από την Επανάσταση του 1821)– ένα μεγάλο ποσοστό αναλογικά με τη συνολική δασική έκταση της περιοχής. Έτσι, στην περιοχή αρμοδιότητας του Δασαρχείου Ιστιαίας, τα μη δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις (ανήκοντα σε ιδιώτες, Κοινότητες, Αναγκαστικούς Δασικούς Συνεταιρισμούς, συνιδιόκτητα, συνδιακατεχόμενα, διακατεχόμενα ή άλλης μορφής) καλύπτουν περίπου το 90% της συνολικής δασικής έκτασης, ενώ στην περιοχή ευθύνης του Δασαρχείου Λίμνης το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 70%.

Μετά από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021, ο τομέας της μη δημόσιας δασοπονίας στις περιοχές αυτές έχει ανάγκη από δράσεις ενίσχυσης, διεύρυνσης και αναβάθμισης μέσα από παρεμβάσεις, προγράμματα και ενέργειες που θα στηρίξουν τους ιδιοκτήτες/κατόχους των μη δημοσίων δασών και δασικών εκτάσεων.

Εν κατακλείδι, το πρόγραμμα αφορά στη χρηματοδότηση μελετών και έργων, τα οποία είναι απαραίτητο να γίνουν μετά την πυρκαγιά του Αυγούστου 2021, ώστε να προστατευθούν τα ιδιωτικά δάση και να γίνουν αντικείμενο διαχείρισης με ορθολογικά επιστημονικά τρόπο. Το αντικείμενο χρηματοδότησης μελετών είναι:

• Σύνταξη μελετών διαχείρισης δασών ή τροποποίησής τους μετά τις καταστροφές της φωτιάς. Μελέτες καθαρισμού.
• Σύνταξη μελετών αντιπυρικής προστασίας, για τα έργα που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση του κινδύνου της φωτιάς.
• Σύνταξη μελετών αναδάσωσης στις περιοχές που θα κριθεί αυτό απαραίτητο.

Τα έργα που χρειάζονται χρηματοδότηση είναι:

• Αντιπυρικές ζώνες, δρόμοι, δεξαμενές, προμήθεια υλικών εξοπλισμού για την αντιπυρική προστασία των δασών.
• Αγορά, φύτευση και συντήρηση των φυτών που είναι απαραίτητο να εγκατασταθούν για την αναδάσωση ορισμένων περιοχών.
• Καθαρισμός περιοχών του δάσους, κυρίως ζώνες αντιπυρικής προστασίας, παρόδιες ζώνες, ζώνες σε θέσεις αντιμετώπισης της φωτιάς.

Επιλέξιμες δράσεις:

Οι επενδύσεις που μπορεί να υλοποιήσει ένας δικαιούχος για τη βελτίωση της οικονομικής αξίας των δασών είναι αναγκαίο να αποσκοπούν στον πολυλειτουργικό ρόλο αυτών και όχι μόνο στην παραγωγή υψηλής ποιότητας τεχνικής ξυλείας. 

Εξάλλου, ο πολυλειτουργικός ρόλος του δάσους και η εφαρμογή δασοπονίας πολλαπλών σκοπών δεν αποτελεί μόνο στόχο της ελληνικής δασοπονίας, αλλά και της Δασικής Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Συνεπώς, οι προτεινόμενες δράσεις του μέτρου είναι οι εξής: 

• Καλλιεργητικές φροντίδες δασοσυστάδων (περιποίηση νεοφυτειών, καθαρισμός πυκνοφυτειών, αραιώσεις κ.λπ.) και βελτίωση υποβαθμισμένων δασών, καθώς και καστανοτεμαχίων για εργασίες καθαρισμού, αραιώσεων, κ.λπ.
• Εισαγωγή νέων δασοπονικών ειδών σε υποβαθμισμένες δασοσυστάδες ή σε συστάδες που επιδιώκεται η αλλαγή του δασοπονικού είδους με σκοπό την αύξηση, ανανέωση, βελτίωση, αντικατάσταση και εμπλουτισμό του ξυλώδους κεφαλαίου (ξυλαπόθεμα).
• Αναδάσωση (και περίφραξη εκτάσεων αυτών), με σκοπό την προστασία επικλινών εδαφών, παραγωγή δασικών προϊόντων ή αγαθών και υπηρεσιών κ.λπ.
• Έργα κατασκευής, βελτίωσης δασικών μεταφορικών εγκαταστάσεων (διάνοιξη – βελτίωση δασικών δρόμων, κατασκευή τεχνικών έργων σκυρόστρωσης κ.λπ.).
• Έργα προστασίας δασών από πυρκαγιές (διενέργεια εκθαμνώσεων, φρυγανεύσεων, θρυμματοποίησης υπολειμμάτων, διάνοιξη δασοδρόμων, κατασκευή υδατοδεξαμενών,  κ.λπ.). 
• Η εκπόνηση διαχειριστικών σχεδίων και οι μελέτες για την υλοποίηση των προαναφερόμενων τύπων επενδύσεων.
• Έργα υπαίθριας δασικής αναψυχής (θέσεων θέας, μονοπατιών, σημάνσεις, σήμανση κ.λπ.).
• Μελέτες και έργα προστασίας δασών από πυρκαγιές (διενέργεια εκθαμνώσεων, φρυγανεύσεων, θρυμματισμού υπολειμμάτων, διάνοιξη, βελτίωση αντιπυρικών ζωνών και δασικών δρόμων, κατασκευή υδατοδεξαμενών, υδατοφραγμάτων, πυροφυλακίων, κ.λπ.).
• Μελέτες και Έργα Κατασκευής και Βελτίωσης Δασικών Μεταφορικών Εγκαταστάσεων (διάνοιξη δασικών δρόμων, δασοτρακτερόδρομων, κορμοπλατειών, κατασκευή τεχνικών έργων σκυρόστρωσης κ.λπ.).
• Μελέτες και Έργα Καλλιέργειας Δασοσυστάδων (περιποίηση νεοφυτειών, καθαρισμό πυκνοφυτειών, αραιώσεις κ.λπ.) και βελτίωση υποβαθμισμένων Δασών, καθώς και Καστανοτεμαχίων για εργασίες καθαρισμού, αραιώσεων εμβολιασμού κ.λπ.).
• Μελέτες Διαχείρισης Δασών (Δασοπονικές).
• Μελέτες και Έργα Ορεινής Υδρονομίας.

Στόχοι: 

1. Αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από τη δασοκομία.
2. Αποκατάσταση και διατήρηση της βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Natura 2000.
3. Βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων (διασφάλιση ποιότητας νερού, αποτροπή πλημμυρών κ.λπ.).                                                                                                                 
4. Βελτίωση της διαχείρισης του εδάφους  (πρόληψη διάβρωσης του εδάφους, διατήρηση της ποιότητας των εδαφών κ.λπ.).

Προϋποθέσεις: 

• Εγκεκριμένες μελέτες σύμφωνα με την ισχύουσα Δασική Νομοθεσία.

Τα προτεινόμενα έργα να είναι ενταγμένα στα Ετήσια Προγράμματα Ανάπτυξης της Δασοπονίας της Περιφερειακής Ενότητας –στο πλαίσιο της παρ. 7 του άρθρου 10 του ν. 2503/1997 «Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις» (Α΄ 107), όπως ισχύει